Crnjanski, Megalopolis

Knjiga Crnjanski, Megalopolis nastala je na osnovu proširene i izmenjene verzije doktorske disertacije, pod nazivom Slike evropskih metropola u prozi Miloša Crnjanskog, u kojoj se nalaze analize slika Beča, Pariza, Budimpešte, Berlina, Madrida, Stokholma, Rima i Londona, onako kako ih je Crnjanski video u svojoj prozi. Njima je dodata, razume se, i analiza slike Beograda iz piščeve poslednje pesme.

Međutim, u ovoj knjizi te analize su kontekstualizovane na drugačiji način nego u disertaciji: one se čitaju kao anticipacija i polemika sa tzv. urbanim diskursom, koji nastaje nakon smrti Crnjanskog. Osnovni zadatak urbanog diskursa jeste da obezbedi ideološke pretpostavke za nesmetani dotok populacije iz svetske provincije u Megalopolis, tačnije rečeno, u mrežu velikih gradova civilizacije Zapada.

Taj zadatak urbani diskurs izvodi putem direktne ili indirektne afirmacije Megalopolisa u odnosu na nacionalnu državu. Susret Crnjanskog sa evropskim metropolama lagano se pretvara u suočavanje sa Megalopolisom, što inicira značajne promene u opusu pisca: između ostalih, čilenje sumatraističke energije. Rezultat tih promena je i ova knjiga koja se iz doktorske disertacije preobrazila u šifrovano uputstvo za preživljavanje u dobu Megalopolisa.